فایل word بررسي و تحليل شيوه مواجهه امام هادي(ع) با چالش‌هاي دوران امامت | WORD
با برنامه‌ای دقیق و منظم، به مواجهه با این چالش‌ها می‌پرداخت. در این مقاله، به شیوه توصیفی و تحلیلی به این سؤال پرداخته می‌شود که مهمترین چالش‌های امام هادی(ع) در دوره امامتشان چه بوده؟ و شیوه رویارویی امام هادی(ع) با این مباحث چگونه بوده است؟ در پاسخ به این سؤالات، این فرضیه‌ها مطرح است که امام هادی(ع) با سه چالش جدی، یعنی: خلافت عباسیان، جریان‌های انحرافی و قیام‌های احساسی شیعه مواجه بودند که با برنامه‌ای دقیق، جامعه تشیع را از گزند پیامدهای این سه جریان حفظ کردند.
فایل word عملکرد فرهنگي ياران ايراني امام هادي(ع) در علم الحديث با تکيه بر کتب اربعه شيعه | WORD
اند، روایات بسیاری را که بیشتر بُعد فقهی داشته و مورد استفاده مردم قرار می‌گرفته است، نقل کرده‌اند. بسیاری از این روایات را می‌توان در کتب روایی، به‌ویژه کتب اربعه شیعه مشاهده کرد. در این پژوهش، با روش توصیفی ـ آماری برآنیم تا با تکیه بر کتب اربعه شیعه (الکافی کلینی، التهذیب و الاستبصار طوسی و من لا یحضره الفقیه شیخ صدوق) به عنوان کتاب‌های مهم روایی شیعه که نقش بسزایی در انتقال روایت ائمه(ع) ایفا کرده‌اند، به عملکرد فرهنگی یاران ایرانی امام هادی(ع) در علم الحدیث پرداخته شود.
فایل word مکاتبات ساکنان ايران با امام هادي(ع) | WORD
رای بهرهگیری از دانش آن امام(ع) بود. پژوهش حاضر، بر اساس مناطق جغرافیایی و سپس نام راویان سامان یافته و این مسئله را رصد کرده که مناطق مختلف ایران در این خصوص چه نقشی ایفا کرده‌اند و در قیاس با یکدیگر، علل و عوامل نگارش نامه‌ها و نیز محتوای نامه‌ها چه بوده است. مطالعات انجام‌شده با روش تاریخیِ مبتنی بر توصیف و تحلیل، رابطه مستقیمی را میان جمعیت شیعه و تعداد نامه‌ها ترسیم میکند و نشان میدهد که قم، نقش بیشتری ایفا کرده و محور اصلی نامه‌ها مسائل فقهی، کلامی و اجتماعی بوده است.
فایل word مواجهه فکري و عملي امام هادي(ع) با جريان فکري غلو | WORD
ادی(ع)، همانند دوره‌های پیشین تداوم یافته و شاهد حضور غالیانی سرشناس چون: فارس‌بن‌حاتم، علی‌بن‌حسکه، ابن بابای قمی، ابن نصیر نمیری و دیگر خرده غالیان هستیم. امام هادی(ع) که خطر این جریان فکری را به‌خوبی احساس می‌کرد، به‌شدت با این جریان مقابله می‌نمود و غالیان را مورد لعن قرار می‌داد. همچنین، از آنان بیزاری جسته، از همنشینی با آنان نهی می‌کرد و آنها را رسوا ساخته، حتی در مواردی ـ که به نظر می‌رسد بی‌ارتباط با سازمان وکالت نیست ـ به قتل و یا جرح غالیان سرشناس دستور داده است.
فایل word محل ولادت امام هادي(ع) | WORD
ل خبر را به دنبال داشته باشد. nx، از جمله این مباحث است که با تعابیر مختلفی همچون: مدینه، صریا در مدینه و مانند آن از آنجا یاد کرده‌اند. در این نوشته، بیان خواهد شد که نام دقیق nx، صریا بوده که در فاصله حدود دو کیلومتری مسجدالنبی قرار داشته است. امروزه، این مکان به «مشربه امّ ابراهیم» شناخته می‌شود و به شکل یک چهاردیواری موجود است. هم‌اینک محدودیت‌هایی از سوی حکومت عربستان برای این مکان ایجاد شده است؛ اما شیعیان به آن توجه دارند و به دیدن و در صورت امکان به زیارت آنجا می‌روند.
فایل word عمليات انفال (نسل کشي کردهاي عراق) و رژيم بعث | WORD
جامعه توده‌ای و همچنین رژیمی توتالیتر را داراست. مفروض مقاله این است که انفال، تنها در رژیم توتالیتری همچون بعث می‌توانست رخ دهد. بنابراین با استفاده از نظریه توتالیتریسم، به آزمون فرضیه پرداخته و همچنین برای تحلیل داده ها از روش تحلیلی_ توصیفی بهره گرفته ایم. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که تنها زمانی می‌توان ماهیت اصلی رژیم بعث را فهمید و علت نسل کشی‌هایی همچون انفال کردها ،کشور گشایی‌ها، نظامی گری‌ها و غیره را درک نمود که آن را به مانند رژیمی توتالیتر فهمید و بررسی کرد.
فایل word پيشينه رجعت‌‌نگاري در شيعه و تحليل کميت و کيفيت آن | WORD
ي کردن اين مطالب از داخل فایل ورد مي باشد و در فايل اصلي nx،به هيچ وجه بهم ريختگي وجود ندارد
بخشی از متن nx : تعداد صفحات : 32
فایل word بررسي سير تطور وضعيت معيشتي معلمان، مربيان و مودبان درباري در دوره عباسي | WORD
قبح اخذ صله و پاداش از بین رفت و این مسئله، در سطح درآمد معلمان و مودبان تأثیر داشت. در ضمن، معیشت طبقه مودبان در عصر عباسی از طریق تربیت و تعلیم، تحت تأثیر عواملی مثل: توجه خلفا به عالمان، ورود خاندان غیرایرانی مثل خاندان بختیشوع، پیشرفت جامعه، به وجود آمدن نیازهای جدید و خروج جامعه از سطح زندگی ساده و رفاه‌گرایی و منابع مالی همچون: هدایای خلفا و حکمرانان، دستمزدهای خصوصی که با توافق استادان و دانشجویان به دست می‌آمد، موقوفات، بخشش‌ها و صدقات و زکات، به بالاترین حدّ خود رسید.
فایل word تحليل روش شناختي و محتوايي تاريخ‌نگاري طبرسي با تکيه بر إعلام الوري بأعلام الهدي | WORD
اسب به جامعه علمی مسلمانان در جهت بازتولید این رویکرد ارائه گردد. روش تحقیق به صورت تاریخی و تاریخی-اجتماعی است و در نهایت روشی مهم و کاربردی در حیطه ساخت و معرفت در ساحتهای مختلف علمی در جهت تقریب مذاهب اسلامی اثبات گردیده است. چکیده تعاریف، توصیفات و تبیین های مطرح شده در متن، عبارت است از معرفی اصول روش شناختی تاریخ‌نگاری وی و ثانیا اثبات "نظریه تقریب" در حیات علمی-فرهنگی طبرسی و ارائه آن به جهان اسلام به عنوان الگویی علمی-مذهبی در راستای تقویت بنیه های تقریبی در ساحتهای مختلف.
فایل word تاريخ‌نگري محدث قمي(ره) | WORD
فایده‌مندی تاریخ از نظرگاه محدث قمی شرح تجارب و احوال گذشتگان است و این تجربه انگیزی تاریخ، فایده و سودمندی روشنی در زندگی مادی و معنوی انسان دارد و راه رسیدن به کمال را به سالکان می‌نمایاند. بدین سان، می‌توان گفت اساس اندیشه و فهم تاریخ نگاری محدث قمی بر اهمیت به ایده تحکیم ایمان و اعتقادات مذهبی جامعه شعیه استوار شده است. او تاریخ را کاربردی و مردمی می‌نگریست و می‌کوشید در زمانی که تألیف آثار علمی به زبان عربی ارزش بود به زبان فارسی و به شکلی روان اندیشه‌های خود را مکتوب کند.
فایل word نگاهي تطبيقي به کتب الاوائل و کتاب گينس؛ نخستين‌ها و ترين‌ها | WORD
لمی‌تر آنها، نشان‌دهنده شکوه و عظمت فرهنگ و تمدن اسلامی است. (فرضیه) نگارنده در پی آن است تا ضمن نشان دادن تقدم الاوائل در جهان اسلام، غنای آنها را از حیث محتوا نسبت به غرب به تصویر بکشد. (هدف) شیوه تحقیق، تطبیقی است و با تکیه بر منابع متقدم و متأخر، به تبیین سیر تطور و ویژگی‌های کتب اوائل و گینس می‌پردازد. (روش) دستاورد مقاله حاضر، افزون بر اثبات تقدم علم اوائل در میان مسلمانان، برای نخستین بار، وجوه تشابه و تمایز کیفی و کمّی این دو اثر را به لحاظ محتوا و روش نشان میدهد. (یافته)
فایل word رساله خيراتيه: مبارزه عليه رشد صوفي مسلکي در اواخر سده دوازدهم و اوايل سده سيزدهم هجري | WORD
انی که به ظاهر شرع بی توجه بودند مجال بروز و تبلیغات پیدا کردند. در دوره زندیه صوفیان نعمت اللهی با رهبری معصوم علیشاه دکنی و با سیر و سیاحت در ایالتهای مهم ایران نظیر شیراز، اصفهان، مشهد و کرمانشاه پیروان زیادی در میان عامه مردم پیدا کردند و نوع سلوک و رفتار آنها مخالفت علما را برانگیخت. رساله خیراتیه کرمانشاهی ثمره مبارزات او علیه صوفیان بود تا شاه و علمای شیعه نسبت به رشد صوفیان بد مسلک هوشیار باشند. این تحقیق با استناد به منابع کتابخانه ای و به روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته است.
فایل word قانون در حجاز عصر جاهلي | WORD
رآنیم با استفاده از منابع و مطالعات جدید و با تحلیل داده‌ها و نیز نگاهی به وضعیت سیاسی حجاز در عصر جاهلی، به این پرسش پاسخ دهیم که nx چگونه بوده؟ و چه مکانیزمی بر اجرای آن نظارت می‌کرده؟ و ضمانت اجرای آن چه بوده است؟ یافتههای این تحقیق نشان میدهد که سنّت‌هایی مانند: بیعت، حلف، جوار و اخذ بالثار، از مهمترین قانون‌های عصر جاهلی بودند و مکانیزم اجرای آن نیز همان تعصبات قبیلگی، نظارت عمومی و از همه مهم‌تر، لزوم وفای به عهد بود که در جامعه آن روز، از اهمیت بسزایی برخوردار بودند.
فایل word تحليلي بر شخصيت عبيدالله‌بن‌حرّ جعفي و جايگاه او در تحولات عراق (از خلافت امام علي(ع) تا روي کارآمدن مروانيان) | WORD
بیدالله و میزان و چگونگی نفوذ تاریخی وی، مسئله اصلی این تحقیق است. در این نوشتار، سعی بر آن بوده تا با ارزیابی اخبار و گزارش‌های موجود پیرامون عبیدالله جعفی، جایگاه سیاسی و اجتماعی او در تحولات تاریخ اسلام تبیین و تحلیل گردد. روش تحقیق در این مقاله، اسنادی، توصیفی و تحلیلی است که با استفاده از متون مختلف اسلامی انجام گرفته است. فایده این تحقیق، آن است که با ارزیابی میزان همبستگی نقش انسان با تاریخ، بخشی از مسائل مهم در تحلیل تاریخ تحولات اسلامی قرن اوّل هجری پاسخ داده خواهد شد.
فایل word جايگاه علمي مکتب پزشکي جندي شاپور | WORD
ی درباره جایگاه این مکتب در زمینه های آموزشی، پژوهشی و درمانی در سنجش با جایگاه دیگر دانش‌گاه‌ها و مراکز علمی ایران و جهان، به روش توصیفی ـ تحلیلی و به کمک منابع معتبر علمی، به بحث و بررسی می‌پردازد و علل و زمینههای افول آن را پس از قرن‌ها مرجعیت علمی در جهان می‌کاوَد. نگاه فراگیر به nx از قوت‌های این پژوهش به شمار می‌رود و نه تنها بر هویت ممتاز ایرانی ـ اسلامی تأکید میکند که دست‌مایه‌ای برای برنامه‌ریزان علمی و مجریان سیاسی در عرصه احیای الگوی موفق و مفید تمدن اسلامی است.
فایل word نقش حنبليان در چالش‌هاي اجتماعي بغداد در قرن‌هاي چهارم و پنجم قمري | WORD
یت‌های حکومتی، سبب سوق‌دادن آنها به اقداماتی گردید که نتیجه آن، هنجارشکنی و ناامنی اجتماعی بود.(فرضیه) کاوش عملکرد حنبلیان بغداد در دو قرن چهارم و پنجم قمری، وضعیت شیعه در آن مقطع تاریخی را در مرکز خلافت عباسی، نشان خواهد داد.(هدف) بررسی به همراه تحلیل تاریخی، می‌تواند راهی برای پاسخ سؤال، آزمایش فرضیه و دست‌یابی به هدف مقاله باشد.(روش) تحمیل فشارهای تاریخی متعدد و متکثر بر شیعه و در عوض، ایستادگی شیعه بر توان‌مندی‌های ذاتی، راز حیات اجتماعی شیعه را به تصویر می‌کشد.(یافته)
فایل word واکاوي نقش مروان‌بن‌حکم در شورش عليه خليفه سوم، با نگاهي تازه به منابع | WORD
وی را رهبرِ منفیِ جریان اعتراضی علیه خلیفه می‌دانند. این مقاله، نشان میدهد که برخی روایات مشکوک، مجعول و بی‌پایه در باره ماجرای قتل عثمان و نقش مروان در آن قضایا وجود دارد. مشهورترین این روایات، نامهای است از زبان عثمان خطاب به والی مصر، در تنبیه و مجازات سران شورشی که نوشتن آن را به مروان نسبت داده‌اند. پژوهش حاضر، در صدد است بر اساس منابع کتابخانه‌ای، با روش توصیفی ـ تحلیلی و بهرهگیری از شیوه نقد رجال حدیث، به جایگاه و نقش مروان در جریان قتل خلیفه سوم وضوح بیشتری ببخشد.
فایل word کارگزاران شيعه اماميه در دستگاه حکومتي سلجوقيان | WORD
ود شیعیان و کارکرد آنان در دوره‌های مختلف دستگاه حکومتی سلجوقی است. (سؤال) مطالعه این بخش از تاریخ تحولات سیاسی و فرهنگی شیعه امامیه، می‌تواند دستاوردهای ارزشمندی در جهت کشف و فهم پویایی تاریخ شیعه امامی در اختیار جوامع شیعه بگذارد. (فرضیه) ازاین‌رو، در این نوشتار بر آنیم تا جایگاه شیعیان در دستگاه حکومت سلجوقی (هدف) را به روش توصیفی - تحلیلی نشان دهیم. (روش) انعطاف‌پذیری شیعه برای حفظ موجودیت در سخت‌ترین اوضاع با تأکید بر ابراز عقاید مذهبی، مهمترین نتیجه این مقاله است. (یافته)
فایل word بررسي و واکاوي عملکرد تاريخي موسي بن نصير در فتح اندلس | WORD
ي کردن اين مطالب از داخل فایل ورد مي باشد و در فايل اصلي nx،به هيچ وجه بهم ريختگي وجود ندارد
بخشی از متن nx : تعداد صفحات : 34
فایل word تحول ديني- اجتماعي در ترکيه عصر مصطفي کمال آتاترک | WORD
) هدف اصلی مصطفی کمال، رسیدن به تمدن و فرهنگ مدرن غربی بود؛ لذا هر آنچه که مانع بر سر راه این هدف محسوب می‌شد مورد تغییر و تحول قرار گرفت. (فرضیه) این مقاله در پی آن است که بگوید: مصطفی کمال اگرچه نتوانست در اصل اعتقادات و باورهای مردم خللی ایجاد کند، اما موفق شد فاصله برگشت‌ناپذیری با گذشته سنتی مردم به وجود آورد. (هدف) دسترسی به چنین هدفی، با مطالعه اسنادی و به روش تحلیلی میسر است. (روش) از اقدامات آتاترک می‌توان دریافت که هیچ تغییری بدون رضایت‌مندی مردم به تمدن نمی‌انجامد. (یافته)
فایل word واکاوي تأثيرات نوسازي دولتي بر وضعيت سياسي ـ اجتماعي زنان افغانستان؛ با تأکيد بر متن قوانين اساسي | WORD
ت با بافتار سنّتی ـ مذهبی جامعه، مسیری از افراط و تفریط را طی نموده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که ارائه برنامههای توسعه سکولاریستی، کمونیستی و یا قرائتهای جزمی و سلفی رادیکال، از مهمترین مشکلات برنامههای نوسازی در افغانستان در حوزه پیشرفت وضعیت سیاسی ـ اجتماعی زنان بوده است. ازاین‌رو، با وجود آنکه نوسازی دولتی، دستاوردهایی را به همراه داشته است، اما عدم درک مقتضیات بومی و بافت سنّتی جامعه افغان، سبب افزایش مقاومتها و ناسازههایی در این حوزه شده است.
فایل word پيامدهاي کلان اجتماعي مهاجرت شيعيان افغانستان به ايران در سه دهه اخير | WORD
بوده است؟ این مقاله تلاش میکند تا این موضوع را موشکافی کند و با استفاده از روش اسنادی (کتابخانه‌ای)بدان پاسخی علمی دهد و فرضیه مهاجرت به ایران و علت ارتقاء جایگاه فرهنگی - اجتماعی بانوان و فرهنگ پذیری مهاجران در پوشش و اعیاد ملی را تحلیل نماید. بررسی‌های صورت گرفته نیز به این یافته‌ها انجامیده که مهاجرت به ایران، نگاه مهاجران را نسبت به زنان تغییر داده و افزایش سطح سواد، فعالیت‌های سیاسی و اقتصادی زنان را به دنبال آورده و پوشش مهاجران و اعیاد ملی آنها را نیز تغییر داده است؟
فایل word جايگاه رواداري مذهبي در امور حکومتي عصر آل‌بويه | WORD
ند. آل‌بویه با درایت و کیاست، رواداری مذهبی را در امور سیاسی و حکومتی سرلوحه امور خود قرار دادند؛ آنان در برخورد با خلافت عباسی، صبر و شکیبایی در برابر گرایش‌های مختلف مذهبی، استفاده از وزیران و دبیران مذاهب مختلف و روابط با همسایگان، گام مهمی در این راه برداشتند؛ لذا حاکمان آل‌بویه با در پیش گرفتن سیاست رواداری مذهبی فرصت استفاده از اندیشه‌ها و ظرفیت‌های مختلف جامعه را فراهم کردند. در واقع، در سایه رواداری مذهبی بود که عصر رنسانس اسلامی و شکوفایی فرهنگی جهان اسلام رقم خورد.
فایل word مناسبات اسماعيليان و اماميان عراق، شام و مصر در قرن سوم تا پنجم هجري | WORD
اسبات امامیان و اسماعیلیان در گستره زمانی قرن سوم تا پنجم (سؤال)، تلاش شده با واکاوی و بررسی اطلاعات موجود در روابط این دو گروه (روش)، به این مهم دست یازیده شود. مناسباتی که با توجه به فراهم بودن بسترها می‌توانست در بهبود جنبه‌های سیاسی و فرهنگی و اجتماعی زندگی شیعیان مؤثر افتد اما در تیرگی منازعات سیاسی این توان مجال بروز نیافت (فرضیه) و شرایط زمانی و حوادث سیاسی بود که مناسبات دیگر این دو گروه را تحت تأثیر قرار می‌داد و پیامدهای آن دامن‌گیر جامعه امامیه و اسماعیلی گردید. (یافته)
فایل word نگاهي تاريخي - تحليلي به روابط هسته‌اي ايران و آلمان | WORD
ر آن است تا روابط چندین ساله هسته‌ای دو کشور بزرگِ ایران و آلمان را مورد بررسی قرار دهد. پژوهش حاضر که با روشی توصیفی- تحلیلی نگارش یافته است بیان‌گر آن است که روابط هسته‌ای ایران و آلمان را می‌توان به دو دوره قبل و بعد از انقلاب اسلامی تقسیم کرد که هر دوره، ویژگی‌های خاص خود را دارد، البته وجه مشترک این دو دوره آن است که آلمان همیشه تحت تأثیر سیاست‌های امریکا قرار داشته و از آنها پیروی کرده است؛ امری که سایه‌ای سنگین بر سیاست‌های آلمان و روابط هسته‌ایش با ایران انداخته است.
فایل word تاريخ روابط اقتصادي ايران و آلمان در دوره قاجار (با تکيه بر حوزه خليج‌فارس) | WORD
دین‌شاه قاجار از آلمان در سال 1290هـ.ق/ 1873م. عهدنامه مودت تجارت بین ایران و آلمان در سن‌پترزبورگ منعقد و به دنبال آن روابط اقتصادی ایران و آلمان آغاز شد. این مقاله که به روش توصیفی – تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و اسناد تهیه شده است در صدد بررسی جایگاه آلمان در فعالیت‌های اقتصادی خلیج‌فارس در بیستم می‌باشد. با توجه به نتایج این مقاله، آلمان‌ها در یک دوره کوتاه‌مدت ولی پربار توانستند تجارت خلیج‌فارس را در بین سال‌های انقلاب مشروطه تا جنگ اول جهانی به دست گیرند.
فایل word نقش قدرت‌هاي فرامنطقه‌اي در واگرايي ايران و مصر در دوره جمال عبدالناصر طي سال‌هاي (1960-1955م) | WORD
مصر در دوران جمال عبدالناصر و نقش بازدارندگی ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی در این زمینه است. حاصل تحقیق آن است که چهار عامل در واگرایی روابط ایران و مصر طی سال‌های 1955 تا 1960تأثیرگذار بود. این عوامل عبارت هستند از عضویت ایران در پیمان بغداد، ملی شدن کانال سوئز توسط مصر که بخشی از صادرات و واردات ایران از طریق این کانال انجام می‌گرفت. اعلام دکترین آیزنهاور رئیس‌جمهور آمریکا در منطقه خاورمیانه و عادی شدن روابط ایران و مصر که در نهایت به قطع مناسبات سیاسی دو کشور منجر شد.
فایل word زمينه‌ها و علل تأسيس آموزشگاه توسط ميسيونرهاي امريکايي براي مسلمانان اروميه در سال 1840م/1255ق | WORD
کر جلب حمایت پادشاه و مقامات ایرانی افتادند. رقابت آنان با میسیونرهای فرانسوی نیز برای جلب توجه مقامات ایرانی بود. علاوه بر این، آنان شرایط تبلیغ در میان مسلمانان سایر شهرهای ایران را مناسب نمی‌دانستند. (فرضیه) پژوهش حاضر بر آن است تا به شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی علل تأسیس آموزشگاه مزبور بپردازد. (روش) این پژوهش در پی بررسی علل شروع فعالیت آموزشی امریکایی‌ها در میان مسلمانان ارومیه است. (هدف) تأسیس آموزشگاه برای مسلمانان ارومیه، تضمینی برای ادامه فعالیت میسیونرها بود. (یافته)
فایل word نقش و جايگاه فکري و سياسي نُکّار در ميان خوارج شمال آفريقا | WORD
مخالفت کرد و به‌تدریج گروهی پیرو او شدند که به نام «نُکّار» مشهور گردیدند. این فرقه، کم‌کم گروهی مستقل و دارای عقاید خاص شد.
مقاله حاضر، درصدد بررسی نامهای اطلاق‌شده بر فرقه نُکّار، علل و چگونگی شکلگیری، جایگاه و سابقه زندگی یزیدبن‌فندین، برخوردهای نظامی نُکّار با اباضیه، دانشمندان نُکّاری‌مذهب و قیام ابویزید مخلدبن‌کیداد نُکّاری است که مهمترین قیام سیاسی نُکّاریه شمرده می‌شود. در پایان نیز به تناسب اطلاعات تاریخی موجود، رئوس عقاید نُکّاریه را برمیشماریم.
فایل word جغرافيا، فصل مشترک انديشه‌هاي تاريخي ابنخلدون و حمدالله مستوفي قزويني | WORD
ن و حمدالله مستوفی اشاره کند. نتایج این پژوهش، حکایتگر آن است که این دو پژوهشگر، با دو رویکرد متفاوت جغرافیایی به «تاریخ» و «اجتماع» عصر خویش مینگریستهاند. ابنخلدون، دانش جغرافیا را عاملی مؤثر بر شکلگیری و ارتقای اجتماع بشری قلمداد میکند؛ درحالی‌که مستوفی آن را مایه وحدت و انسجام و حفظ هویت ایرانی و اندیشه ایرانشهری میداند. همچنین، ابنخلدون به مفهوم آفریقای پس از موحدون، و حمدالله مستوفی به مفهوم ایرانشهر پس از ایلخانان، توجهای ویژه دارد.