بخشی از متن پاورپوینت ابوالفضل بکر بن محمد قشيري :
پاورپوینت ابوالفضل بکر بن محمد قشيري
بَکْرِ بْن‌ِ مُحَمَّدِ بْن‌ِ عَلاءِ قُشِیْری، ابوالفضل ربیع‌الاول 44/ ژوئیه 55، فقیه و قاضی مالکی مصر بود.
فهرست مندرجات
2 - اساتید وی
3 - تبیین جایگاه والای بکر
4 - آثار وی در زمینه دفاع از عقاید مالکی
5 - شاگردان وی
6 - وضعیت تألیف بکر
7 - رو برو بودن با مفاهیم کلامی
8 - فهرست منابع
9 - پانویس
10 - منبع
پیشینه
خاندان بکر از ازد شَنوئه و ساکن در بصره بودند. وی از سوی پدر ، نسب به زیاد بن ولید می‌برد و مادر وی از نوادگان عِمران بن حُصَین، از اصحاب رسول اکرم (ص) بود. بنابر آنچه درباره سن او می‌دانیم، می‌توان تولد او را در حدود سال 64ق/78م تخمین زد،
[1] قاضی عیاض، ترتیب المدارک، ج1، ص90، به کوشش احمد بکیر محمود، بیروت، 387ق/967م.
[2] خلیل صفدی، الوافی بالوفیات، ج1، ص17، به کوشش ژاکلین سوبله و علی عماره، بیروت، 400ق/980م.
که درگذشت او را در 43ق آورده است.[3] ابن‌شاکر کتبی، عیون التواریخ، ج1، ص9، نسخه عکسی موجود در کتابخانه مرکز.
وی دوره کودکی را در بصره سپری کرد و در همان‌جا به فراگیری مقدمات علوم پرداخت، سپس محضر شیخ مشهور صوفیه، سهل بن عبدالله تستری را درک کرد.[4] قاضی عیاض، ترتیب المدارک، ج1، ص90، به کوشش احمد بکیر محمود، بیروت، 387ق/967م.
[5] محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج5، ص38، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، 404-406ق/984-986م.
اساتید وی
از استادان فقه و حدیث او در بصره می‌توان از ابراهیم بن حماد ازدی و ابوخلیفه جُمَحی بصری نام برد.
[6] محمد داوودی، طبقات المفسرین، ج1، ص20_21، بیروت، 403ق/983م.
ظاهراً شهرت وی از زمانی آغاز شد که در بغداد به تکمیل آموخته‌هایش پرداخت. از استادان او، قاضی اسماعیل بن اسحاق د 86ق/99م فقیه مالکی بصری - بغدادی را نیز یاد کرده‌اند.[7] قاضی عیاض، ترتیب المدارک، ج1، ص90، به کوشش احمد بکیر محمود، بیروت، 387ق/967م.
[8] ابن‌فرحون، الدیباج المذهب، ج1، ص13، به کوشش محمد احمدی ابوالنور، قاهره، 394ق/974م.
از دیگر استادان بکر، باید به کسانی چون سعید بن عبدالرحمان کرابیسی، ابومسلم کَجّی، جعفر بن محمد فِریابی، و احمد بن موسی که موطأ را نزد او فرا گرفت، اشاره کرد.[9] قاضی عیاض، ترتیب المدارک، ج1، ص90، به کوشش احمد بکیر محمود، بیروت، 387ق/967م.
[10] محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج5، ص38، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، 404-406ق/984-986م.
تبیین جایگاه والای بکر
وی مدتی ولایت قضای برخی نواحی عراق را برعهده گرفت،
[11] قاضی عیاض، ترتیب المدارک، ج1، ص91، به کوشش احمد بکیر محمود، بیروت، 387ق/967م.
[12] خلیل صفدی، الوافی بالوفیات، ج1، ص17، به کوشش ژاکلین سوبله و علی عماره، بیروت، 400ق/980م.
او پیش از 30ق از عراق، راهی مصر شد و به گفته قاضی عیاض، در شمار فقیهان بزرگ مالکی آن دیار قرار گرفت.[13] قاضی عیاض، ترتیب المدارک، ج1، ص90_91، به کوشش احمد بکیر محمود، بیروت، 387ق/967م.
[14] محمد داوودی، طبقات المفسرین، ج1، ص21، بیروت، 403ق/983م.
در تبیین جایگاه والای بکر در میان مالکیان مصر، باید به قدرت یافتن اسماعیلیان در مصر، و وجود رقابت میان شافعیان و مالکیان آن دیار توجه کرد. دفاع بکر از عقاید مالکی و مقابله با گرایش‌های شافعیان و حتی حنفیان می‌تواند یکی از علل مهم استقبال مالکیان مصر از او باشد.آثار وی در زمینه دفاع از عقاید مالکی
برای نمونه از آثار او در این زمینه می‌توان به کتاب الرد علی الشافعی فی وجوب الصلاه علی النبی (ص)، الرد علی المزنی، الرد علی الطحاوی، و رساله الی من جهل محل مالک بن انس من العلم اشاره کرد.
[15] قاضی عیاض، ترتیب المدارک، ج1، ص91، به کوشش احمد بکیر محمود، بیروت، 387ق/967م.
[16] ابن‌فرحون، الدیباج المذهب، ج1، ص14_15، به کوشش محمد احمدی ابوالنور، قاهره، 394ق/974م.
شاگردان وی
بیشتر شاگردان بکر را مصریان، اندلسیان و تونسیان تشکیل می‌دادند و می‌توان به نام کسانی مانند عبدالرحمان بن عمر ابن نحّاس، حسین بن رَشیق، ابن‌مُفرَّج، ابن‌عون الله، قاضی ابوعبدالله ابن برطال، عبدالله بن محمد بن اسد و ابوعبدالله محمد بن ابراهیم طُلَیطلی اشاره کرد.
[17] قاضی عیاض، ترتیب المدارک، ج1، ص90_91، به کوشش احمد بکیر محمود، بیروت، 387ق/967م.
[18] ابن‌فرحون، الدیباج المذهب، ج1، ص13، به کوشش محمد احمدی ابوالنور، قاهره، 394ق/974م.
[19] احمد مقریزی، المقفی الکبیر، ج1، ص7، به کوشش محمد یعلاوی، بیروت، 411ق/991م.
[20] احمد مقریزی، المقفی الکبیر، ج1، ص27، به کوشش محمد یعلاوی، بیروت، 411ق/991م.
[21] محمد داوودی، طبقات المفسرین، ج1، ص20_21، بیروت، 403ق/983م.
وضعیت تألیف بکر
بکر آثار بسیاری در موضوعات مختلفی همچون علوم قرآنی ، فقه و کلام نوشته است. اگرچه نسخه‌های این آثار از میان رفته‌اند، برخی اشارات به سخنان و آراء او را می‌توان در آثار دیگر نویسندگان، همچون کتاب النوادر ابن‌ابی‌زید قیروانی باز یافت. افزون بر آثاری که پیش‌تر بدان‌ها اشاره شد، از مهم‌ترین آثار او کتاب الاحکام احکام قرآن است که ظاهراً مؤلف با تأثیرپذیری از استادش قاضی اسماعیل به این تألیف دست زده بوده است.
[22] احمد طاش کوپری‌زاده، مفتاح السعاده، ج1، ص94، بیروت، 405ق/985م.
نام آن را در شمار آثار تألیفی در زمینه احکام قرآن وارد کرده است. این همان اثری است که ابوعبدالله محمد بن ابراهیم طلیعان آن را از وی فرا گرفته بود.[23] احمد مقریزی، المقفی الکبیر، ج1، ص7، به کوشش محمد یعلاوی، بیروت، 411ق/991م.
کتابی نیز با عنوان المختصر من احکام القرآن اسماعیل بن اسحاق داشته است که احتمالاً همان احکم القرآن اسماعیل است.